Verjaring: niks meer over van uw rechtsvordering en vorderingsrecht

Elk rechtsgebied zit vol met buitengewoon interessante leerstukken, maar een van de meeste definitieve leerstukken is toch wel het leerstuk omtrent verjaring en verval van vorderingen. Voor de rechtszekerheid – en daarmee voor een goed draaiende economie – zijn ze essentieel, voor een schuldeiser of koper kunnen ze echter heel zuur uitpakken.

Stelt u zich voor: u heeft een vriend(in) die helemaal weg is van typemachines. Het allerliefst wil ze er een van Rasmus Malling-Hansen’s Writing Balls, een typemachine onder andere gebruikt door Friedrich Nietzsche en geproduceerd omstreeks 1870. We zullen in dit scenario overigens maar even uitgaan van een financiële meevaller in de vorm van een erfenis, want slechts tegen betaling van € 50.000,- tot € 100.000,- is zo’n historisch apparaat, inclusief originele koffer, van u.

Het is niet ongebruikelijk dat er bij zulke grote uitgaven een persoonlijk (tailor-made) contract wordt opgesteld. Dit specifieke contract, wat u tekent bij een erkende typemachinespecialist op Nederlandse bodem, bepaalt dat rechtsvorderingen die voortvloeien uit de overeenkomst, dus ook een rechtsvordering wegens een gebrek in het geleverde product, verjaren na verloop van zes maanden nadat de koper ter zake heeft geprotesteerd of de verjaring heeft gestuit.¹ U rekent af, snelt met de typemachine naar huis en uw vriend(in) is inderdaad uitzinnig van vreugde. Al snel blijkt echter het halve alfabet van de typemachine op z’n kop op het papier te worden gedrukt. Dat hoort uiteraard niet en dat is ook niet wat u volgens de getekende overeenkomst van de verkoper had behoren te krijgen, het contract spreekt immers van een originele en naar behoren werkende typemachine plus idem koffer. Met andere woorden: het aan u geleverde product is non-conform. De volgende dag bericht u verkoper hieromtrent onmiddellijk per e-mail.

U maakt op dat moment aan de verkoper kenbaar dat u een rechtsvordering toekomt, u kunt een juridische procedure starten om de verkoper zich aan zijn verplichtingen te laten houden. De basis van deze rechtsvordering heet uw vorderingsrecht. Het vorderingsrecht is de verbintenis zelf, welke in deze casus betreft het geleverd krijgen van een typemachine conform het gesloten contract. Kortom: uw vorderingsrecht kunt u effectueren met een u toekomende rechtsvordering.

Enkele dagen later valt u eveneens op dat de koffer van de typmachine niet origineel is, maar dat de koffer een replica uit 1980 betreft. Dit laat u bevestigen door een specialist. U besluit evenwel eerst de problemen met de typemachine op te willen lossen alvorens ook de non-conformiteit van de koffer in de inmiddels wat vertroebelde verhouding tussen u als koper en de verkoper te slingeren. De verkoper heeft op dat moment echter nog steeds niet gereageerd op uw e-mail. Na een aantal weken besluit u hem daarom te bellen. Na meerdere pogingen heeft u eindelijk contact en wordt u toegezegd dat een en ander zal worden uitgezocht alsmede dat u zal worden terug bericht met een voorstel strekkende tot oplossing van de geconstateerde gebreken. Helaas hoort u weer een periode niets en u besluit er daarom nog maar wat telefoontjes aan te wijden. Alle door u ondernomen pogingen monden echter uit in een wat deprimerende mix van onbereikbaarheid van de verkoper, het krijgen van nul op rekest en talloze excuses: de verkoper was de afgelopen weken echt onwijs druk, de kinderen van de verkoper waren jarig, de verkoper moest met zijn puppy naar hondentraining en als klap op de vuurpijl ging de verkoper ook nog drie en een halve week naar Australië.

Voor u het weet bent u ruim zeven maanden verder. U besluit verkoper voor een tweede maal te
e-mailen. Nu heeft u ineens wel binnen 24 uur antwoord. De reactie houdt het volgende in: nu er zeven maanden zijn verstreken sinds uw laatste e-mail, is uw rechtsvordering op basis van de tussen u en verkoper gesloten overeenkomst verjaard. De zogenaamde stuiting van een verjaring, welke ervoor zorgt dat de verjaringstermijn weer opnieuw begint te lopen, kan immers enkel schriftelijk worden gedaan en u heeft ‘om de lijnen kort te houden’ elke keer telefonisch contact opgenomen. Als gevolg van de verjaring van de rechtsvordering is het niet meer mogelijk uw vorderingsrecht te effectueren: u kan verkoper niet langer met behulp van een rechter dwingen tot het leveren van een typemachine die voldoet aan de overeenkomst (bijvoorbeeld door vervanging of reparatie). Gelukkig blijft u niet helemaal met lege handen achter: uw vorderingsrecht blijft wel nog steeds van u, ook al is deze door de verjaring van uw rechtsvordering niet langer rechtens afdwingbaar. Deze vordering heet vanaf dat moment dan ook een natuurlijke verbintenis. Het voordeel van een dergelijke verbintenis is dat indien de verkoper na het ontstaan van gewetenswroeging u alsnog een werkende typemachine of schadevergoeding doet toekomen, dit niet onverschuldigd is gedaan en u dus gerechtigd bent deze typemachine of vergoeding te houden.

Dan herinnert u zich weer de koffer-replica die eveneens niet voldeed aan de gesloten koopovereenkomst. Weldra e-mailt u, met de bevestiging van de meer dan een half jaar geleden geraadpleegde specialist, de verkoper. Wederom heeft u buitengewoon snel antwoord. De verkoper stelt dat u reeds zes en een halve maand wist dat de koffer een replica betrof, maar dat u daar niet eerder over heeft geklaagd bij hem. Op basis van de huidige casus lijkt verkoper gelijk te hebben als hij dan zegt dat u uw zogenaamde klachtplicht heeft geschonden. De termijn waarbinnen u aan deze klachtplicht dient de voldoen (de vervaltermijn) is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, maar lijkt in deze casus – doordat u zes en halve maand heeft gewacht – inderdaad te zijn overschreden. Ook de speciale regelingen met betrekking tot de consumentenkoop uit boek 7 van het Burgerlijk Wetboek kan u in dit geval helaas niet te uwer redding aanbrengen. Het resultaat hiervan is dat uw vorderingsrecht door de overschrijding van de vervaltermijn is komen te vervallen. U kan daardoor niet alleen geen rechtsvordering meer instellen (daar is immers geen basis meer voor nu uw vorderingsrecht is vervallen), maar er resteert ook helemaal geen natuurlijke verbintenis jegens de verkoper. Met andere woorden: u blijft met lege handen achter.

Zo ziet u, de juridische aspecten van een koopovereenkomst en van de afhandeling van die koop zijn uiterst belangrijk. Vorderingen verjaren of vervallen soms sneller dan u zou verwachten. U dient de conformiteit van het gekochte daarom tijdig te onderzoeken, u dient op tijd te klagen bij de verkoper in het geval van non-conformiteit en u dient verjaring op de juiste manier, en op tijd(!), te stuiten. Laat u zich daarom bij voorkeur al voor het doen van grote uitgaven, maar in ieder geval bij gebreken aan of non-conformiteit van het gekochte, bijstaan door een advocaat. De advocaten van EBH Legal zijn hierin zeer bedreven en staan 24/7 voor u klaar. Voor ontroostbare vriend(inn)en hebben we overigens ook zeer bekwame mediators.

¹ Het op basis van een overeenkomst verkorten van de verjaringstermijn is partijen in sommige gevallen toegestaan, het verlengen van een verjaringstermijn doorgaans niet. Zie Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-II 2013/422.