De arbitrageovereenkomst en enkele voor- en nadelen van arbitrage

De meeste mensen zullen een juridisch geschil associëren met een gang naar de rechter. Veel juridische geschillen worden echter zonder tussenkomst van een derde opgelost, bijvoorbeeld doordat partijen -al dan niet daarbij ondersteund door een advocaat- tot een schikking komen. De juridische geschillen die wél worden voorgelegd aan een derde, komen niet allemaal terecht bij een rechter. Er zijn namelijk nog verschillende andere geschilbeslechtingsmogelijkheden, zoals mediation, bindend advies en arbitrage.

In internationale handelsgeschillen is arbitrage de norm. Vaste scheidsgerechten bestaan er bijvoorbeeld voor granen, aardappels en olie. Ook voor de grafische en sportwereld bestaan vaste arbitrage instituten. Voorts kent men in Nederland onder andere de Raad van Arbitrage voor de bouw, de stichting Transport and Maritime Arbitration Rotterdam-Amsterdam en stichting Geschillen Oplossing Automatisering. Maar hoe komt men tot zo’n arbitrage? In deze blog geef ik een aantal belangrijke aandachtspunten met betrekking tot de overeenkomst tot arbitrage en bespreek ik enkele voor- en nadelen van arbitrage ten opzichte van geschillenbeslechting door de overheidsrechter.

Overeenkomst

Waar het zo’n beetje iedereen vrij staat zich te wenden tot de overheidsrechter, dient arbitrage eerst tussen partijen te worden overeengekomen. Uit artikel 1021 Rv blijkt dat deze overeenkomst schriftelijk moet worden vastgelegd. Het geschrift in kwestie dient ofwel de overeenkomst tot arbitrage zelf te bevatten, ofwel te verwijzen naar door de wederpartij geaccepteerde algemene voorwaarden die in arbitrage voorzien. Het maakt daarbij overigens niet uit of deze overeenkomst tot stand komt voordat of pas nadat het geschil tussen partijen is ontstaan.

Bij consumentenovereenkomsten dient hierbij rekening gehouden te worden met artikel 6:236 sub n BW. In dat artikel is vastgelegd dat een arbitraal beding dat is opgenomen in de algemene voorwaarden van een consumentenovereenkomst onredelijk bezwarend is. In zo’n geval kan de consument het arbitraal beding dus vernietigen. Dit kan op twee manieren voorkomen worden, namelijk 1) door de arbitrage expliciet met de consument overeen te komen (dus niet in de algemene voorwaarden) of 2) door de consument na het inroepen van een arbitraal beding dat is vastgelegd in de algemene voorwaarden één maand de tijd te geven om te kiezen voor beslechting van het geschil door de volgens de wet bevoegde rechter (artikel 6:236 sub n BW).

Indien partijen arbitrage zijn overeengekomen, mag in beginsel niet meer bij de ‘gewone’ rechter worden geprocedeerd. Probeert een van de partijen dat toch, dan kan de andere partij zich ‘voor alle weren’ op het bestaan van de arbitrageovereenkomst beroepen (zie onder meer artikel 1022 Rv). De gewone rechter zal dan beoordelen of de arbitrageovereenkomst geldig is. Is dat het geval, dan zal de gewone rechter zich onbevoegd verklaren. Een arbitrageovereenkomst belet overigens niet dat een van de partijen de gewone rechter verzoekt om maatregelen tot bewaring van recht, om voorlopige bewijsmaatregelen of om een voorlopige voorziening (artikelen 1022a en 1022b Rv).

Arbitrage moet je dus afspreken. Het is verstandig daarbij ook direct af te spreken waar en bij welk scheidsgerecht de arbitrage zal plaatsvinden. Arbitrage geschiedt immers niet bij de ‘gewone rechtbank’ en er bestaan verschillende nationale en internationale, algemene en gespecialiseerde organisaties op het gebied van arbitrage. Ook de Kamer van Koophandel kan een faciliterende rol spelen in het organiseren van arbitrage. Als partijen een arbitrage instituut hebben aangewezen, zal worden geprocedeerd overeenkomstig de wijze waarin het arbitrage instituut heeft voorzien. Hebben partijen geen arbitrage instituut aangewezen, dan is er sprake van een zogeheten ‘ad hoc’ arbitrage. Partijen moeten dan zelf in een wijze van procederen voorzien of een toepasselijk reglement ter zake aanwijzen.

In arbitrage wordt het geschil behandeld door zogeheten arbiters (een soort rechters die niet een onderdeel zijn van de overheid). Partijen mogen deze arbiters doorgaans zelf kiezen. Hebben partijen gekozen voor arbitrage bij een arbitrage instituut, dan geschiedt de keuze van de arbiters conform de regels van het arbitrage instituut. Is er sprake van ‘ad hoc’ arbitrage, dan moeten partijen zelf de benoeming van de arbiters afspreken of een toepasselijk reglement ter zake aanwijzen.

Voor- en nadelen

Een voordeel van arbitrage is dat in geschillen met betrekking tot zeer gespecialiseerde of complexe vakgebieden arbiters gekozen kunnen worden met specifieke deskundigheid of relevante (werk)ervaring. Dergelijke specialistische kennis ontbreekt soms bij overheidsrechters. Daarnaast is arbitrage in beginsel vertrouwelijk en kunnen arbitrale vonnissen relatief gemakkelijk, mits wordt voldaan aan bepaalde voorwaarden, ook in het buitenland ten uitvoer worden gelegd.

Een nadeel van arbitrage is echter dat de kosten van de arbitrale procedure soms hoger liggen dan de kosten van een procedure voor de overheidsrechter. Daarnaast zijn de arbiters niet altijd opgeleid in het beslechten van geschillen en het hebben van veel inhoudelijke kennis maakt een arbiter uiteraard nog geen goede geschillenbeslechter.

Heeft u vragen met betrekking tot arbitrage of heeft u behoefte aan de bijstand van een advocaat in een arbitrageprocedure? De advocaten van EBH Legal zijn ook gepokt en gemazeld als het gaat om arbitrageprocedures en staan 24/7 voor u klaar!