Een onverwachte schuld in het erfrecht

In mijn eerdere blog (klik hier om deze blog te lezen) heb ik geschreven over de manieren waarop u een erfenis kunt aanvaarden. Zuivere aanvaarding is eigenlijk alleen aan te raden als u zeker weet dat de nalatenschap positief is en u dus niet privé kunt worden aangesproken voor schulden van de nalatenschap. Toch komt het geregeld voor dat een erfgenaam zuiver heeft aanvaard, maar er vervolgens toch uit onverwachte hoek een schuld naar voren komt. Wat zijn uw mogelijkheden als u hiermee geconfronteerd wordt?

Wat is een onverwachte schuld en wanneer kan een erfgenaam zich hierop beroepen?

In 2016 is er een nieuwe bepaling in de wet gekomen om erfgenamen te beschermen tegen een zogenaamde “onverwachte schuld”. Een onverwachte schuld is een schuld die een erfgenaam niet kende en ook niet behoorde te kennen op het moment dat hij de nalatenschap zuiver aanvaardde. Met de woorden “kende en behoorde te kennen” wordt aangesloten bij het juridische begrip goede trouw. De goede trouw ontbreekt als de erfgenaam van het bestaan van de schuld wist op het moment van de aanvaarding van de nalatenschap. Ook is geen sprake van goede trouw als een erfgenaam geen juiste voorstelling van zaken had over aanwezige schulden, maar onder de gegeven omstandigheden beter had moeten weten, of twijfelde of had moeten twijfelen over (de afwezigheid van) een schuld en heeft nagelaten nader onderzoek te doen. Bijvoorbeeld: het bestaan van een schuld in een schuldhulpverleningstraject kan niet als onverwacht worden gezien als bekend was dat de erflater armlastig was en zijn woning in een bedroevende staat verkeerde op het moment van zuivere aanvaarding. Of, ander voorbeeld, de erfgenaam die zuiver heeft aanvaard woonde al jaren samen met erflaatster, heeft zelf ook een onderneming en had dus behoorlijk onderzoek moeten doen naar de belastingaanslagen die voor de eenmanszaak van erflaatster nog te verwachten waren. Dit heeft hij niet gedaan, dus is de schuld niet onverwacht in de zin van de wet. De vraag of sprake is van een onverwachte schuld moet beoordeeld worden naar het moment dat de erfgenaam de nalatenschap zuiver aanvaardde. Het moet ook gaan om een schuld die na de inwerkingtreding van de nieuwe wet bekend is geworden.

Welke mogelijkheden heeft u bij een onverwachte schuld?

Een verzoek op grond van artikel 4:194a lid 1 BW is er op gericht een machtiging te krijgen om de nalatenschap na zuivere aanvaarding alsnog (in zijn geheel dus) beneficiair te aanvaarden. Artikel 4:194a lid 2 BW geeft de mogelijkheid om de kantonrechter te vragen (enkel) voor de onverwachte schuld de verplichting op te heffen om die uit eigen vermogen te voldoen. Het verzoek moet worden gedaan binnen drie maanden nadat de schuld aan het licht is gekomen. Deze termijn is hard, maar uit de rechtspraak tot nu toe over de onverwachte schuld blijkt dat als tegen de overschrijding van de termijn geen verweer wordt gevoerd en in het midden is gebleven wanneer de onverwachte schuld aan het licht is gekomen, er vanuit wordt gegaan dat het verzoek tijdig is gedaan. Toch doet u er als u een onverwachte schuld ontdekt verstandig aan uw verzoek aan de kantonrechter binnen de termijn in te dienen. Of een schuld als onverwacht kan worden beschouwd is erg feitelijk. De omstandigheden van erflater kunnen hierbij relevant zijn, maar ook de deskundigheid van de erfgenaam die zich beroept op de onverwachte schuld. Tot slot: het lijkt afgaande op de rechtspraak zo te zijn dat als de erfgenaam wordt geconfronteerd met een schuld bij een grote instelling (woningbouwvereniging, Belastingdienst, gemeente) de toets wat milder is, zeker als de belanghebbende instelling zich niet heeft gemeld in de procedure.

Heeft u te maken met een (st)erfgeval en wilt u weten hoe te handelen? Neem dan contact op met een van de erfrechtspecialisten van EBH Legal.

Deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.