De erfenis uit het buitenland

Onze samenleving wordt steeds internationaler. Mensen met verschillende nationaliteiten trouwen met elkaar en gaan overal op de wereld wonen. Vaak staan zij, maar ook degenen van wie zij kunnen erven, er niet bij stil welk recht van toepassing is als er geërfd wordt. Niet alleen is van belang welk recht van toepassing is op het erfrecht, maar ook het huwelijksvermogensrecht speelt een rol.

Stel, Nederlander Jan trouwt in 1995 met de Russische Irina. Ze maken geen huwelijkse voorwaarden. Hun huwelijk wordt voltrokken in Moskou, maar ze woonden al samen in Nederland voor hun huwelijk en ze gaan dus na een korte huwelijksreis direct terug naar hun huis in Nederland. Op grond van de internationale regels van privaatrecht is het Nederlandse recht van toepassing op hun huwelijksvermogen, omdat Jan Nederlander is en de eerste plek waar zij na het sluiten van hun huwelijk zijn gaan wonen Nederland was. Jan en Irina zijn dus in de algehele gemeenschap van goederen getrouwd zoals de Nederlandse wet die kent voor alle huwelijken gesloten voor 1 januari 2018. Op grond van die wetgeving valt alles in de gemeenschap van goederen, ook erfenissen, tenzij degene die nalaat (de erflater) bij de notaris vast laat leggen dat hetgeen hij/zij nalaat niet in een gemeenschap van goederen zal vallen waarin zijn/haar erfgenaam gehuwd mocht zijn (uitsluitingsclausule).

Veel buitenlandse erflaters zijn zich er niet van bewust dat een erfgenaam in gemeenschap van goederen kan zijn getrouwd. Er zijn maar weinig landen in de wereld die een algehele gemeenschap van goederen kennen, zoals die tot 1 januari 2018 in Nederland gold. De meeste buitenlandse erflaters denken er dan ook niet aan om naar de notaris te gaan om een testament met een uitsluitingsclausule op te laten maken.

Zo ook de moeder van Irina. Zij overlijdt in 2012 en blijkt geen testament te hebben. Irina is dus haar erfgenaam volgens het Russische versterferfrecht en er is geen sprake van een uitsluitingsclausule, want dat kan alleen in een testament. De moeder van Irina laat haar een appartement in Moskou na. In 2013 gaan Jan en Irina scheiden. Jan maakt aanspraak op de helft van de waarde van het appartement in Moskou dat Irina van haar moeder heeft geërfd. Irina is van mening dat het appartement(srecht) niet in de huwelijksgemeenschap is gevallen omdat naar Russisch recht erfenissen uitsluitend zijn van degene die erft.

Over deze waar gebeurde zaak (NB: bovenstaande beschrijving is deels fictief) hebben zowel de rechtbank als het gerechtshof zich gebogen. Het uiteindelijke oordeel is dat het appartement dat Irina geërfd heeft wel in de huwelijksgemeenschap is gevallen en dat zij dus de helft van de waarde aan Jan moet uitbetalen in het kader van de echtscheiding. Volgens vaste rechtspraak is het enkele feit dat een buitenlandse erflater niet bekend is met het bestaan van een algehele gemeenschap van goederen niet voldoende om bij het ontbreken van een uitsluitingsclausule toch te oordelen dat het geërfde vermogen buiten de gemeenschap blijft. Het moet in ieder geval duidelijk zijn dat de erflater niet heeft gewild dat een ander dan zijn erfgenaam zou delen in de erfenis. Daarnaast moet sprake zijn van uitzonderlijke omstandigheden die maken dat het onaanvaardbaar zou zijn als het geërfde vermogen in de gemeenschap zou vallen. Hier is niet snel sprake van.

De conclusie is dus: als u in gemeenschap van goederen bent gehuwd en u bent erfgenaam van iemand die in het buitenland woont, vraag diegene dan om naar de notaris te gaan zodat in een notariële akte een uitsluitingsclausule kan worden opgenomen. Bent u na 1 januari 2018 gehuwd, dan valt wat u erft altijd buiten de gemeenschap, tenzij de erflater in een notariële akte een insluitingsclausule heeft gemaakt. Dat wil zeggen dat de erflater bepaald heeft dat wat hij/zij nalaat juist wel in de gemeenschap valt waarin een erfgenaam gehuwd mocht zijn. Het zal echter niet vaak voorkomen dat een erflater juist wel wil dat “de koude kant” ook meedeelt in de erfenis.

Heeft u vragen over erfrecht in internationale situaties of heeft u een andere erfrechtelijke vraag? Neemt u dan gerust contact op met een van onze erfrecht specialisten.

Deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.