De rol van goodwill bij bedrijfsovernames en -fusies

Inleiding

Bij bedrijfsovernames en -fusies speelt niet alleen de waarde van de tastbare activa en passiva een rol, maar ook het fenomeen van de goodwill: de niet-tastbare, economische meerwaarde van een onderneming. Goodwill is niet zelden dan ook een complex (fiscaal) vraagstuk dat om de hoek komt kijken indien ondernemers van plan zijn te fuseren, of een andere onderneming over willen nemen.

In deze blog zal kort worden uitgelegd wat de goodwill eigenlijk inhoudt, welke juridische problemen de goodwill met zich mee kan brengen, en uiteraard hoe deze te voorkomen. Om dit onderwerp verder toe te lichten is eerst belangrijk om vast te stellen dat er een onderscheid kan worden gemaakt tussen de zakelijke en persoonlijke goodwill binnen een onderneming.[1]

Zakelijke goodwill

Als we spreken over de zakelijke goodwill van een onderneming spreken we over de goede naam van de onderneming waardoor uiteindelijk structureel meer winst kan worden gemaakt. Dit houdt een bepaalde kwaliteitsgarantie in, een vast klantenbestand of een goed bedrijfsimago. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ondernemingen als Adidas AG of The Coca-Cola Company. Deze ondernemingen hebben een goed en welbekend bedrijfsimago met een vaste kwaliteitsgarantie en vaak ook een vast klantenbestand. Deze zakelijke goodwill is derhalve puur afhankelijk van verscheidene objectieve standaarden.

Persoonlijke goodwill

Als we spreken over de persoonlijke goodwill van een onderneming spreken we over de goede naam van de ondernemer. Dit houdt in dat de overwaarde is gegenereerd alleen op basis van de bekendheid, persoonlijke capaciteiten, kwaliteiten en inzet van de exploitant zelf.[2] Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Delftse schilder Vermeer. Stel dat Vermeer een schildersonderneming zou beginnen, de zogeheten Vermeer B.V, en binnen een aantal jaar een grote economische meerwaarde zou hebben gegenereerd. Deze meerwaarde zou enkel en alleen toe te rekenen zijn aan de unieke en persoonlijke schilderkunsten van Vermeer zelf. Wanneer dus sprake is van overwinst die enkel is toe te rekenen aan de persoonlijke capaciteiten en inzet van de ondernemer, is er sprake van persoonlijke goodwill.

De rol van goodwill bij bedrijfsovernames en -fusies

Bij bedrijfsovernames en -fusies speelt de goodwill een cruciale rol in het bepalen van de uiteindelijke overnameprijs. Echter, als onvoldoende rekening wordt gehouden met deze goodwill, kunnen diverse juridische problemen ontstaan. Wanneer de goodwill van de overgenomen onderneming niet voldoet aan de verwachtingen van de koper kan dit worden beschouwd als non-conformiteit (art. 7:17 BW) en kan de koper vervolgens mogelijk een beroep doen op correcte nakoming, herstel of vervanging (art. 7:21 BW).[3]

Om voorgaande geschillen te voorkomen kan het nuttig zijn om te kiezen voor een earn-out regeling: hierbij betaalt de koper een deel van de goodwill direct bij de overdracht, en later volgt nog een betaling afhankelijk van de behaalde resultaten dankzij de goodwill.

Desalniettemin, zodra de overnamegesprekken van een onderneming van start gaan dient de verkopende partij in de overnameovereenkomst specifiek aandacht te besteden aan de goodwill: de definitie en interpretatie van de goodwill, de verkoop en levering daarvan, evenals de waarderingswijze, de verkoopprijs en betaling van de goodwill. Het afbakenen van de goodwill speelt zo’n belangrijke rol in bedrijfsovernames, dat de onderhandelingen tussen partijen direct kunnen worden afgebroken indien de goodwill-cijfers (nog) niet bekend zijn bij de kopende partij.[4]

Let op: is er sprake zijn van een bedrijfsovername of -fusie in familiale sferen? Dan is de fiscus altijd extra streng op het controleren van een juiste notering van de goodwill. Het kan aantrekkelijk zijn om een familielid een steuntje in de rug te willen geven, maar dit is niet aan te raden. De fiscus zal in zulke gevallen zelfstandig de zakelijke goodwill van uw onderneming vaststellen, en dit kan zeer hoog kan uitvallen.

Conclusie

Het afwikkelen van de goodwill, zowel zakelijk als persoonlijk, bij bedrijfsovernames en -fusies kan complex zijn en leiden tot geschillen tussen de betrokken partijen. Indien u wenst te fuseren, uw onderneming wenst te verkopen of een onderneming wenst te kopen, dient u vanaf het moment dat de overnamegesprekken zijn begonnen duidelijke en volledige bepalingen in uw overnameovereenkomsten op te nemen ter bescherming van de goodwill. Om toekomstige geschillen te voorkomen kan de earn-out regeling voor beide partijen een uitkomst bieden.

Meer weten? Bijvoorbeeld omdat u van plan bent te fuseren of een onderneming te (ver)kopen? Mail dan naar ruysch@ebhlegal.nl of bel naar 015-2001000.

Deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.