(Te) lage kinderalimentatie afgesproken?

Als ouders van minderjarige kinderen besluiten uit elkaar te gaan, kunnen zij de gevolgen hiervan in goed onderling overleg regelen. Dat kan onder begeleiding van een mediator of elk met een eigen advocaat. Zo dienen er onder meer afspraken gemaakt te worden over de kosten van de kinderen. Ouders kunnen er voor kiezen een bedrag aan kinderalimentatie af te spreken zonder een alimentatieberekening te laten maken, dan wel in onderling overleg een lager bedrag af te spreken dan uit de alimentatieberekening komt. Er wordt dan bewust afgeweken van de wettelijke maatstaven.

Maar wat nu als het afgesproken bedrag aan kinderalimentatie in de praktijk niet toereikend blijkt te zijn? Kan een dergelijke afspraak – ondanks dat er bewust is afgeweken van de wettelijke maatstaven – nog worden gewijzigd door de rechtbank? Bij partneralimentatie is het namelijk zo dat als partijen bewust zijn afgeweken van de wettelijke maatstaven, er in elk geval op het punt waarop is afgeweken in beginsel geen wijziging kan worden verzocht.

Wijziging bij een afwijking ten nadele van het kind

De Hoge Raad heeft op 19 maart 2021 een belangrijke uitspraak gedaan op dit punt. De Hoge Raad komt tot het oordeel dat ook als er bewust is afgeweken van de wettelijke maatstaven, een rechter tóch tot wijziging van de kinderalimentatie kan komen als er is afgeweken ten nadele van het kind. Dat is het geval als er een lager bedrag is afgesproken dan dat volgens de wettelijke maatstaven is voorgeschreven. De contractsvrijheid die ouders hebben bij het maken van afspraken (en het vastleggen daarvan in een ouderschapsplan) wordt in het belang van het kind begrensd met deze uitspraak. Voor toepassing van deze uitspraak is het overigens niet van belang wat de reden van de afwijking van de wettelijke maatstaven is. Die kan bewust zijn, er kan sprake zijn van een onjuist inzicht in de wettelijke maatstaven of er kan zijn uitgegaan van onjuiste of onvolledige gegevens. Een afspraak waarbij de kinderalimentatie lager wordt vastgesteld dan uit een (juiste) berekening komt, is per definitie voor wijziging vatbaar.

Geen wijziging bij afwijking ten gunste van het kind

Het kan uiteraard ook zo zijn dat ouders bewust afwijken van de wettelijke maatstaven door een hoger bedrag af te spreken dan uit de alimentatieberekening komt. Als dat het geval is, dan is een latere wijziging bij de rechtbank niet mogelijk op basis van artikel 1:401 lid 5 van het Burgerlijk Wetboek. Dit is anders als partijen een onjuist inzicht in de betekening van de maatstaven hadden of doordat er is uitgegaan van onjuiste of onvolledige gegevens. Een andere uitzondering is een vastgesteld bedrag dat dusdanig in strijd is met de redelijkheid en billijkheid dat instandhouding niet gevergd kan worden.

Advies voor de praktijk

Als u of een bekende van u in de situatie komt dat er sprake is van een echtscheiding of een beëindiging van een relatie waarbij kinderen betrokken zijn, laat u dan tijdig en goed bijstaan. Op het gebied van kinderalimentatie zou ik aanbevelen om altijd een alimentatieberekening te laten maken door een specialist. Al naar gelang de uitkomst daarvan kan er voor gekozen worden om een lager of hoger bedrag af te spreken. Een lager bedrag kan dus in principe altijd. Als in de praktijk blijkt dat het onvoldoende is om de kosten van de kinderen van te voldoen, kan er altijd nog een wijziging plaatsvinden. Ofwel in onderling overleg, ofwel via de rechtbank. Als partijen – om wat voor reden dan ook – voornemens zijn een hoger bedrag af te spreken dan uit de alimentatieberekening komt, dan dient de alimentatieplichtige zich heel goed te realiseren dat hij of zij hier in principe niet meer onder uit komt. Uitzonderingen daar gelaten is het, financieel gezien, voor de alimentatieplichtige niet aan te bevelen een hoger bedrag dan wettelijk vereist is af te spreken. Als de alimentatieplichtige financieel dan toch meer wil betekenen voor zijn of haar kind(eren), kan er beter extra gespaard worden op de spaarrekening van het kind. Daar vloeien geen afdwingbare verplichtingen uit voort!

Deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.

auteur mr A.A. van den Berg (niet meer in dienst)