Is de reactie op een verzoek om handhaving een besluit?

In Nederland wonen veel mensen dicht bij elkaar. Dit leidt soms tot overlast. De gemeente kan dan worden verzocht hier iets aan te doen. Zo’n verzoek om handhaving is juridisch gezien een verzoek tot het nemen van een besluit. Het College van burgemeester en wethouders dient op dit verzoek om handhaving te beslissen.

Er kan echter verwarring ontstaan over de status van de mededelingen van het College. Want als iemand om handhaving verzoekt en het College geeft daarop antwoord dat is besloten om inderdaad te gaan handhaven, is dat dan een besluit? In een recente uitspraak van 20 november 2019 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State daar meer duidelijkheid over gegeven.

In deze casus verzocht een buurman om handhavend op te treden tegen appellant, die op zijn perceel een paard en een pony hield. De buurman ondervindt geluid- en geurhinder van de dieren. Hij vraagt de gemeente daarom om handhavend op te treden tegen de paarden (gebruik in strijd met het bestemmingsplan), de stal en de paardenbak (gebouwd zonder vergunning).

Het College geeft daarop twee reacties. De buurman ontvangt een bericht dat aan appellant een last onder dwangsom wordt opgelegd met betrekking tot de aanwezigheid van de paarden. Het verzoek om handhaving met betrekking tot de stal en de paardenbak wordt afgewezen. Er is volgens het College geen sprake van een overtreding, omdat de stal en de paardenbak zonder omgevingsvergunning mochten worden gebouwd. Op dezelfde dag legt het College aan appellant een last onder dwangsom op om de paarden van het perceel te verwijderen omdat dit gebruik in strijd is met het geldende bestemmingsplan.

Zowel de gemeente, de rechtbank, appellant en de buurman zijn ervan uitgegaan dat sprake is van twee besluiten. Omdat zowel appellant als de buurman bezwaar, beroep en uiteindelijk hoger beroep instellen, ontstaat er een kluwen van besluiten en uitspraken.

De Afdeling bestuursrechtspraak brengt hier echter orde in en overweegt dat de mededeling aan de buurman waarin het handhavingsverzoek gedeeltelijk wordt toegewezen en wordt meegedeeld dat aan appellant een last onder dwangsom wordt opgelegd, op zichzelf geen besluit in de zin van artikel 1:3 van de Algemene wet bestuursrecht (“Awb”) is. Deze mededeling is namelijk niet op enig rechtsgevolg gericht. Dit rechtsgevolg ontstaat pas als er ook daadwerkelijk gaat worden gehandhaafd. De aan appellant gerichte brief, waarbij aan hem een last onder dwangsom wordt opgelegd, heeft dus wel rechtsgevolg. Deze twee brieven vormen daarmee samen het volledige besluit op het handhavingsverzoek van de buurman, aldus de Afdeling bestuursrechtspraak.

Het College dient op grondslag van het bezwaar het bestreden besluit te heroverwegen. Omdat het College niet heeft onderkend dat beide mededelingen één besluit zijn, heeft geen volledige heroverweging van het besluit plaatsgevonden. Ook de rechtbank heeft ten onrechte twee verschillende uitspraken gedaan. In de ene uitspraak blijft de beslissing op bezwaar in stand, terwijl in de andere uitspraak het College is opgedragen om een nieuw besluit op het bezwaar te nemen. Omdat beide uitspraken uiteindelijk op hetzelfde besluit zien, zijn de uitspraken tegenstrijdig en wordt het hoger beroep gegrond verklaard.

Bij ontvangst van een brief van de gemeente is het altijd van belang goed te onderzoeken of sprake is van een besluit of niet, ook als er geen rechtsmiddelenclausule staat vermeld. Daarnaast moet, ook door de gemeente, goed worden onderkend dat een reactie op een verzoek om handhaving en het opgelegde bestuursdwangbesluit door de Afdeling worden beschouwd als het volledige besluit op het handhavingsverzoek en alle bezwaren zich dus tegen dit ene besluit richten.

Wilt u meer informatie over dit onderwerp? Neem dan contact op met mr. L. van Schie-Kooman (vanschie@ebhlegal.nl).

Deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.