Erkenning, gezag en voogdij

Erkenning, gezag en voogdij. Het komt regelmatig voor dat deze drie termen met elkaar worden verward of wordt gedacht dat zij hetzelfde betekenen. Daardoor kan het bijvoorbeeld gebeuren dat gedacht wordt dat sprake is van gezamenlijk gezag, terwijl in werkelijkheid de betreffende ouder het kind alleen heeft erkend. In deze blog zal daarom nader worden ingegaan op de betekenis van en het verschil tussen erkenning, gezag en voogdij.

Het vervolg van deze blog is met name bedoeld voor ouders die niet met elkaar zijn getrouwd of geen geregistreerd partnerschap met elkaar zijn aangegaan. Indien de ouders met elkaar zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap met elkaar zijn aangegaan voordat hun kind wordt geboren, is de duo-moeder of de vader namelijk van rechtswege de (juridische) moeder of vader van het kind en oefenen de ouders van rechtswege het gezamenlijk gezag over het kind uit. In dat geval is dus in beginsel geen sprake van erkenning van het kind of het aanvragen van het gezamenlijk gezag.

Erkenning

Een kind kan volgens de wet twee ouders hebben: een vader en moeder, twee moeders of twee vaders. Vaak willen de ouders dat formeel ook een familierechtelijke band tussen hen en hun kind ontstaat. Als ouders niet met elkaar zijn gehuwd of geen geregistreerd partnerschap met elkaar hebben, is daarvoor nodig dat de duo-moeder of de vader actie onderneemt door het kind te erkennen. Door erkenning ontstaat namelijk formeel een familierechtelijke (juridische) band tussen het kind en de duo-moeder of de vader.

De erkenning van een kind kan op verschillende momenten plaatsvinden. De duo-moeder of de vader kan het kind op de volgende momenten erkennen:

• tijdens de zwangerschap;
• na de geboorte, gelijktijdig met de aangifte van de geboorte; of
• op een later moment.

Het kind kan worden erkend bij de gemeente en voor de erkenning is de (schriftelijke) toestemming van de moeder van het kind (de vrouw uit wie het kind is geboren) vereist. Indien erkenning pas plaatsvindt als het kind 12 jaar of ouder is, moet ook het kind zelf toestemming geven voor de erkenning.

Gezag

De erkenning heeft enkel tot gevolg dat een juridische band tussen de ouder en het kind ontstaat. De erkenning heeft niet tot gevolg dat de ouder die het kind heeft erkend, ook de wettelijk vertegenwoordiger van het kind wordt. Om ook wettelijk vertegenwoordiger te worden moet na de erkenning het ouderlijk gezag bij de rechtbank worden aangevraagd. Ouders kunnen dit gezamenlijk doen via een formulier dat zij bij de griffie inleveren. Dit kan sinds kort ook digitaal via www.rechtspraak.nl De rechtbank gaat na of de ouders aan alle voorwaarden voldoen om met het gezamenlijk gezag over het kind te worden belast.

Indien dit het geval is, wordt een aantekening gemaakt in het Gezagsregister en wordt een uittreksel hiervan door de rechtbank aan de ouders toegezonden. De ouders oefenen vanaf dat moment het gezamenlijk gezag over het kind uit. De ouders die gezamenlijk het gezag over het kind uitoefenen beslissen samen over kwesties aangaande het kind, zoals zijn/haar opvoeding en verzorging en zaken aangaande zijn/haar vermogen. De ouder die het kind heeft erkend en niet is belast met het (gezamenlijk) gezag over het kind, kan – volgens de wet – over dergelijke kwesties niet mee beslissen. Het is dan ook van belang dat na de erkenning ook de gezagsaanvraag wordt gedaan. De wet geeft ook de mogelijkheid om eenzijdig, dat wil zeggen zonder medewerking van de andere ouder, de aanvraag te doen. De rechtbank wijst een eenzijdig verzoek in principe toe, tenzij gezamenlijk gezag niet in het belang van het kind is. Hiervan is slechts bij uitzondering sprake.

Voogdij

De term voogdij wordt regelmatig verward met de term (ouderlijk) gezag, terwijl deze twee termen niet hetzelfde betekenen. Het ouderlijk gezag is namelijk het gezag over het kind dat door de ouders wordt uitgeoefend en voogdij is het gezag over het kind dat door een ander dan de ouder van het kind, over het kind, wordt uitgeoefend.

Zoals hiervoor beschreven kan ouderlijk gezag (onder andere) ontstaan doordat de ouders samen een aanvraag indienen bij de rechtbank en de rechtbank deze aanvraag honoreert. Voogdij is bijvoorbeeld aan de orde als beide gezaghebbende ouders zijn overleden. Voogdij is ook aan de orde als de rechtbank een (voorlopige) voogd benoemt omdat de rechtbank het gezag van de ouders over het kind beëindigt of een kinderbeschermingsmaatregel wordt opgelegd. Een voogd is dus niet de ouder die het gezag over het kind uitoefent, maar een derde die niet de ouder is van het kind.

De inhoud van deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend. Indien u vragen heeft of advies wenst, neemt u dan gerust contact op met mij of een van mijn collega’s.
Oorspronkelijke auteur: mr. M.N.C. Zuiderwijk